Дадлага хийсэн тайлан

Д.Нацагдоржийн нэрэмжит Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын сангийн
мэдээллийн технологийн менежер Ж.Бэгзсүрэнгийн
АНУ-ын Мэрилэнд мужын Балтимор хот дахь
Enoch Pratt Free Library
Maryland State Library for the Blind and Physically Handicapped
номын сангуудад дадлага хийсэн тайлан

2010 оны 11 сарын 29

Миний бие 2010 оны 10 сарын 4-8 өдрүүдэд Балтимор хотын Enoch Pratt Free Library буюу Хотын нийтийн төв номын санд, 10 сарын 8-9, 12-15 өдрүүдэд Maryland State Library for the Blind and Physically Handicapped буюу Мужын хараагүйчүүд болон тахир дутуу иргэдэд үйлчлэх номын санд дадлага хийж, суралцаад ирлээ.

Балтимор хотын нийтийн төв номын сан Enoch Pratt Free Library нь АНУ-ын анхны нийтийн номын сангуудын нэг ба 120 гаруй жилийн түүхтэй. Энэ номын сан нь Балтимор хотынхоо нийтийн номын сан төдийгүй, Мэрилэнд мужын Мэдээллийн төвийн үүргийг давхар хариуцан гүйцэтгэж, улмаар Муж болон хотоосоо санхүүжилт авч өдөр тутмын үйл ажиллагаагаа, мөн хандивлагч байгууллага, иргэдийн туслалцааг авч шинэ технологи үйлчилгээг явуулдаг юм байна. Нийт 22 салбар номын сан, 2 явуулын хөдөлгөөнт номын сантайгаар энэ мужийн иргэн бүрийн амьдралын чанарыг сайжруулах, баялаг болгох, хүчирхэгжүүлэхэд чиглэсэн үйлчилгээ ба мэдээлэлийг ижил тэгш хэрэглэх боломж, нөхцөлтэйгээр үйлчилгээг явуулдаг.

Балтимор хот дахь Мэрилэнд мужын Хараагүй болон тахир дутуу иргэдэд үйлчилдэг номын сан нь уншлагын заал танхим гэх зүйлгүй ба уншигчдынхаа бүртгэлийн дагуу шуудангийн төлбөргүй системээр гэрт нь тэдэнд зориулсан технологиор бүтээгдсэн ном, хэвлэлийг түгээж үйлчилдэг маш нарийн тогтолцоо, технологийг ашигладаг тусгай номын сан байна.

Аль аль номын сангийн нь төсөв хөрөнгө өнгөрсөн жилүүдэд багасаж, ажиллагсадаа цомхтгож байгаа ч үйлчилгээнд хүндрэл гаргахгүйн тулд хасагдсан ажилтаныхаа гүйцэтгэж байсан ажил үүргийг үлдсэн ажилчидад хуваарилж хийлгэх, ээлжээр хамтран гүйцэтгэж байгаа арга барил нь манай номын санд нэвтрүүлэхүйц санагдсан. Энэ өөрчлөлтөө тэд re-positioning, shifting staffs гэж нэрлэж байна. Манай номын санд байдаг ажиллагсадыг сэлгэн ажиллуулдагтай адилхан юм шиг боловч, илүү нарийн зохион байгуулалттай санагдсан.

Нийтийн номын сангуудын үйлчилгээг бидний ойлгодог зөвхөн номын санд сууж ном уншдаг хэлбэрээс 1880-аад оны үед татгалзаж, улмаар иргэдэд техник технологийг сургах, танилцуулах, мэдээ мэдээллийг олж авахад нь тусалдаг иргэдийн хөгжлийн мэдээллийн төв болгож хөгжүүлснөөр өнөөдөр нийтийн номын сангийн нэг ч үйл ажиллагаа иргэдийн туслалцаа, оролцоогүйгээр явагдахаа больсон нь бахархууштай байлаа.

Номын сангийн хэвлэмэл тараах материалуудыг хэвлэх, шинэ үйлчилгээ нээх, техник технологи нэвтрүүлэх нь төсвийн мөнгөөр бус хандивлагч, хамтран ажиллагч байгууллага, иргэдийн мөнгөөр санхүүждэг болсон байна зэрэг болон бусад маш олон бид үйлчилгээндээ анхаарч, хэрэгжүүлэхүйц санаануудыг тайландаа бичсэн. Мөн АНУ-д 18 хоногт үзэж харсан, сурч мэдсэнээ 60 хуудастай тэмдэглэл-гарын авлага болгон бичиж интернэтэд байрлуулсан.

Монголын нийтийн номын сангууд өнөөгийн үйлчилгээний орчиноо эрс өөрчилж, элдэв хязгаарлалтгүйгээр орон нутгийн иргэдээ ялгаваралгүйгээр, эрх тэгш мэдээллээр хангах үүргээ гүйцэтгэх цаг нэгэнт болжээ. Учир нь бид Дэлхийн стандартаас төөрч, хэт хол хаягджээ. Эсвэл Монголын нийтийн номын сангууд бол өөр гэдгээ ил тод Дэлхийд зарлах цаг болжээ.

НҮБ-ийн Ерөнхий ассамблейн 217/A/III тогтоолоор 1946-12-10 өдөр батлагдаж, гишүүн улсууд бүх заалтыг дагаж мөрдөхийг уриалсан Хүний эрхийн түгээмэл тунхаглалын 19-р заалт болон Public Lending Right http://www.mn-nhrc.org/hunii-erhiin-tugeemel-tunhaglal, http://archive.ifla.org/III/clm/p1/PublicLendingRigh.htm, http://en.wikipedia.org/wiki/Public_Lending_Right зэргийг номын сангийн үйлчилгээг шинэ шатанд ойлгох үндэслэлээ болгох шаардлагатай байна.

· МУ-ын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн санаачлагаар боловсруулагдаж эхэлсэн Монгол Улсын Номын сангийн тухай хуулийн ажлын багт АНУ-ын номын сангийн хуулийн мэргэжилтэнгүүдийг урьж оролцуулах боломжийг хайх

· Монголын номын санчдыг АНУ-д номын сангийн мастераар суралцах, дадлага хийхэд нь дэмжлэг үзүүлэх боломжуудыг хайх, мөн Монголын нийтийн номын сангийн дарга, эрхлэгч нарт АНУ-ын багш нараар орчин үеийн нийтийн номын сангийн удирдлага, менежмент, үйлчилгээний талаар сургалт зохион байгуулах боломжийг хайх

· Улаанбаатар хотын нийтийн төв номын сан гэдгийнхээ хувьд, Улаанбаатар хотын тухай бичигдсэн бүх ном хэвлэл, фото зураг, болон бусад мэдээллийн материалыг хэвлэмэл болон цахим байдлаар цуглуулж, Ulaanbaatar Resource Center-ийн үүргийг гүйцэтгэж, Улаанбаатар хотыг иргэдэд танилцуулсан төв мэдээллийн байгууллага болох нь манай номын сангийн салшгүй нэг үйлчилгээ юм байна.

· Номын сангийн эргэн тойрны зай талбайг одоо нэмж өөр байгууллагуудад алдахгүйгээр, Хотын газрын алба, Хотын хөгжлийн алба зэрэгтэй хамтран Хотын номын сангуудад өргөтгөл барих төлөвлөлтийг хийх, шаардлага хэрэгцээг ойлгуулах

· Нийтийн номын сангуудад зохион байгуулагдаж байгаа соёл танин мэдэхүй, олон нийтийн арга хэмжээнүүдийн мэдээллийг нэг доор төвлөрүүлж, нэгтгэх, улмаар Олон нийтийн арга хэмжээнүүд зохион байгуулах Conference, Мeeting өрөөнүүдийг номын сан бүрт байгуулж, техник хэрэгслэлээр тоноглох

· АНУ-ын номын сангуудын Найз нөхдийн холбоо гэдгийн жинхэнэ утгыг Монголд гаргаж ирж, бий болгож ажиллуулах, улмаар хуучин номын худалдаа, сайн дурын гишүүд, олон нийтийн оролцоо, туслалцааг нэмэгдүүлэхэд энэ холбоог ашиглах

· Найз нөхдийн холбоо болон Private money буюу иргэд байгууллагын хандив тусламжаар санхүүжиж хэвлэгддэг Номын сангийн 2 сар тутмын хэвлэлтэй болох

· Номын санд зориулсан Book Drop Box-ийг төмөрөөр юм хийдэг компанитай хамтран хийж, гадна талдаа байрлуулах, эсвэл гаднаас шургуулах нүхтэйгээр дотор талд байрлуулах, ингэснээр номын сангийн тэмдэгтэй номууд, мөн номын хандивыг хялбархан, ажлын бус цагаар ч цуглуулах боломжтой болно.

· Номын сангийн ном бүрийн толгойд “Хотын нийтийн номын сан” гэсэн тэмдэг дарах, ингэснээр номыг гаднаас нь хараад л манай номын сангийнх гэдгийг нь мэдэж чадна.

· Digital Signing гэж нэрлэгддэг манайд байгаа 42 инчийн зурагтыг мэдээлэл түгээх сервер, клиент компьютертай холбож, жинхэнэ утгаар нь ажиллуулах

· Замын огцом эргэлт дээр байрлуулсан байдаг Дугуй толиудыг Үйлчилгээний заал танхим, Чөлөөт сонголттой фондуудын эгнээ бүрт байрлуулснаар Номын санчдын хяналт, ажиглалтаас гадна тавиурыг тойрох үед уншигчид бие биетэйгээ мөргөлдөх, цочих дуу алдахаас сэргийлнэ

· Номын санд орж ирж байгаа иргэд, уншигчдыг түргэн шуурхай мэдээллээр хангах зорилготой Information Desk, номын сангаас ном хэвлэл, мэдээллийг олж ашиглахад нь туслах зорилготой Service Desk зэргийг байгуулж, одоо байгаа номын санчид, ажиллагсадыг цагаар очиж ажиллах, Hourly Schedule-ийг хийж хэвших, мөн Service Desk Statistics-ийн бүртгэл, тайлангийн системийг ашиглаж үйлчилгээгээ зохион байгуулах

· Номын сангийн вэбийг шинээр зохион байгуулж, бүх ажиллагсадын хамтын бүтээл, иргэдэд мэдээллээр үйлчлэхүйц байхаар өөрчлөх

· Номын сангийн уншигч, үйлчлүүлэгчдээс зөвлөгөө, санал хүсэлтийг цуглуулах хэлбэрийг номын санчдаас хамааралгүй болгож, EPFL-ийн HOW IS PRATT DOING? шиг хэлбэрт оруулах хэрэгтэй байна

· Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан үйлчилгээг мэргэжлийн байгууллагуудтай хамтран өргөжүүлэх, хэрэглэгчдийн Application форм дээр эмчийн тодорхойлолтыг бичүүлсэн байх

· Шуудангийн төлбөргүй системийг хэрхэн ашиглах, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн гэрт тэр хүмүүст жирийн биш зориулалтын ном, мэдээллийг номын сангаас хүргүүлэх, буцааж авчрах системийг оновчтойгоор тодорхойлох

· Гадаадад аялаж, суралцаж, ажиллаж ирсэн хүмүүсээр тухайн улсын талаар яриулж, санал бодлыг солилцдог олон нийтэд зориулсан сар/14хоног/долоо хоног тутмын “Дэлхийгээс суралцацгаая” ярилцлагын хөтөлбөртэй болох

Тайлан бичсэн Ж.Бэгзсүрэн

Brief narrative report of Mr. Begzsuren Jamsranjav, participant for “Library Internship Program” sponsored by U.S. Department of State

The U.S. Department of State granted my library internship in Baltimore, MD in October 1-18^th, 2010. My daily schedule managed and approved by PAS Team of the U.S. Embassy in Ulaanbaatar, Mongolia and Mrs. Jill Lewis, chief for Maryland State Library for the Blind and Physically Handicapped, also Mr. Wesley Wilson, chief for Enoch Pratt Free Library, Baltimore, MD.

I, Mr. Begzsuren Jamsranjav arrived in Washington Dallas International Airport from Mongolia through Korea in 2^nd of October. As a schedule, Mrs. Jill Lewis met with me in the airport, and bring me to Mr. Saruul-erdene, who works as a contract cataloguer in the Madison building of the Library of Congress. It was my second meeting with him, from this meeting I learned from his work how about cataloguing Mongolian books. On this day afternoon another 2 librarians from Jill’s library bring me to the Baltimore city and host family in Baltimore.

I had free 3 days on 3^rd (Sunday), 10^th (Sunday), 11^th (Monday and Columbus Day) of October to know Baltimore city, so I visited and explored many cultural and educational organizations as a Jewish Museum of Maryland, Inner Harbor, Visitors Center of Maryland, Barnes&Noble BookSellers Shop, The Walters Art Museum, The Pea Body Institute, Salamander Used Book Shop, Baltimore Montessori public charter school and Tunbridge public charter school.

My internship days was 4-8^th of October in Enoch Pratt Free Library (EPFL). I learned many topics on library service and library words. This city public library is not only city library with branches, also this library is a State Library Resource Center and a depository library. This library branches and departments have very professional managers, so this central library chiefs and trustees are easy to collect all needed information and make changes on service policy and procedure for their library development.

EPFL introduced me re-positioning staffs to information desk, shifting staffs from one to another departments, how library friends are very helpful for library development, how this library programs and publications department are busy and collaborative with web and other departments, this library never worry for their information technology because it’s IT based on Sailor network, hourly scheduling, service desk statistics and one of the very important thing is librarian’s office room. In Mongolia, we need to improve our service librarians work condition and need to support borrowers by library brochures and pamplets.

My internship next days was 8-9^th, 12-15^th of October in Maryland State Library for the Blind and Physically Handicapped. This library service was totally new for me, because this kind of professional and special service not in Mongolia. I understand, how LOC NLS organized this library special service for blind and physically handicapped people based on non commercial and encrypted technology through the State Libraries. There are everything is very well organized step by step and LOC NLS, National Federation for the Blind, another NGO’s, and companies are working together to bring many accessible services and adaptive technologies to American eligible citizens in all around the World.

My library has been implementing a project “The Establishment of DAISY Talking Book Center” since May, 2010 with partner Mongolian Federation for the Blind to introduce special DAISY technology and books into Mongolian Blind community. We are using a non-commercial reader device on browsing Mongolian DAISY books, that is good but our file format is not encrypted, so can copied everywhere in this time. This is our open task for future.

My request accepted by Mrs. Jill Lewis, so I left a charming city Baltimore 3 nights before to start my flight from Washington Dallas International Airport to Mongolia. My last days was 15-18^th of October in Washington, D.C. I was lucky, because prior 2005 International Visitor’s Program in Washington, D.C was helpful to arrange my 3 days own trip in the capital city, I really wished to see again city libraries, organizations and meet with a old friends.

I visited to the Mongolian Embassy in Washington, Books-A-Million bookshop, D.C, The Historical Society of Washington, D.C, Martin Luther King, Jr. Memorial Library, Basilica of National Shrine, U.S. Department of State building, and one more visiting to the James Madison Building of the LOC. Of course, each organizations service orientation was interesting for me.

I made a appointment with Mrs. Marta M. Pereyma in 17^th of October, who managed my 2005 IVP from U.S. Department of State, so she is my old friend. I exchanged my Mongolian library experience with Mrs. Jill Lewis and her 18 staffs by my presentation in 14^th of October. I made 2 presentations about Mongolia to the 30 students of Baltimore Montessori school and Tunbridge Chapter School.

My internship program finished successfully and knowledable, so I was happy to back in Mongolia in 19^th of October.

After my internship, I wrote my diary book in Mongolian with 60 pages for Mongolian readers and librarians to explain what I learned and saw in American 18 days, and freely published on internet.

DOCSTOC : http://www.docstoc.com/docs/63265096/

iNOM : http://www.inom.mn/detail/108

And I sent my internship report (with 17 topics for discussion) in Mongolian to my library director. Some topics for discussion are how to invite library law experts from USA to today’s Mongolian Library Law work group, how to organize a training for public library director or manager to change their deep understanding of public library management, how to start a Ulaanbaatar Department in this Central Library, when we can talk about library building extension or new building with modern architecture, when we can start Conference room, Meeting room, Queit room and knowledge sharing rooms for public, we need to bring Book Drop Box to collect library or used books, start information service desk by hourly schedule and others.

I very appreciate to my Library Internship Program supporters, host families and who met with me in my trip and learning days in the USA for their time and help.

Report by J.Begzsuren

Date: 29^th of November, 2010

Address: Ulaanbaatar Public Library, Seoul street-7, Ulaanbaatar 28, Mongolia.

Tel: 70115705, Fax: 70115703

Email: mcl_begee@yahoo.com

Twitter ID: jbegzsuren